Prostat iltihabı (prostatit), prostat dokusunun ve
çevresindeki dokuların iltihaplanması ile ortaya çıkan durumdur.
Prostatitin birkaç çeşidi vardır. Her bir tipinde değişik semptomlar
ortaya çıkabilir. Prostatit, ürolojideki kronik hastalıklardan bir
tanesidir ve tedavisi uzun zaman almaktadır. Prostatit hastalığının en
önemli belirtisi ağrıdır. Ağrı, bazı hastalarda ileri
derecede iken bazı hastalarda zaman zaman gelen ve çok sıkıntı vermeyen
hafif künt bir ağrı şeklinde olabilmektedir. Hastaların çoğunluğu bu iki
uç arasında bir yerlerde yer alır.
Hastalık yaptığı fiziksel rahatsızlıklar kadar, hayat kalitesini
düşürmesi ve hastanın psikolojik durumunu olumsuz etkilemesi nedeniyle
önem kazanır.
Prostatitin (prostat iltihabı) çeşitleri nelerdir?
Akut bakteriyel prostatit
Prostatitin en az görünen tipidir. Kolaylıkla tanı konur. Prostatitin
diğer tiplerine oranla daha kolay tedavi edilir. Sebep, ani gelişen bir
bakteriyel enfeksiyondur. Belirgin bulguları olduğundan kolay teşhis
edilir. Tipik bir idrar yolu enfeksiyonu tablosu vardır. Hastada yüksek
ateş, üşüme, titreme gibi enfeksiyon bulguları olabilir. Hasta
kendiliğinden acil servise ya da üroloji doktoruna başvurur. Her yaş
grubunda görülebilir.
Belirtiler;.
- Ağrılı işeme
- Mesaneyi tamamen boşaltmada güçlük
- Belin alt kısmına vuran ağrı
- Karın ve pelvik bölgede ağrı
- Yüksek ateş, üşüme ve titremelerdir.
Kronik bakteriyel prostatit
Kronik bakteriyel prostatit akut bakteriyel prostatite benzer fakat
belirtiler daha yavaş gelişir ve hastada yaptığı olumsuz etkiler daha
azdır. Erkeklerde sık tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları kronik
bakteriyel prostatiti de düşündürmelidir. Her yaş grubunda görülebilir
ancak orta ve genç erkek grubunda daha sıklıkla görülür.
Kronik pelvik ağrı sendromu – Nan bakteriyel prostatit (Prostatodini)
Bu grup prostatitin en sık rastlanan formudur. Gerçek sebebi nadiren
belirlenebilir. Mevcut bir enfeksiyondan köken alabilir. Pelvik
bölgedeki bir enfilemasyondan ya da kas spazmlarının neden olduğu
ağrılardan köken alıyor olabilir. Prostattaki enflamasyon hiçbir belirti
de vermeyebilir.
Genellikle hastada ortaya çıkan belirtiler;
- Genital bölgelerde, kasıklarda, pelvik bölgede ağrı
- Sık idrara gitme
- İdrar yapma sırasında ağrı
- Ejakülasyon (boşalma) sırasında ağrı
- Ejakülatın pıhtılığı değişik renkte veya kokulu gelmesi
- İdrarın koyu renkte ve kokulu gelmesi gibi semptomlardır.
Asemptomatik enflamatuar prostatit
Bu prostatittipinde belirti yoktur fakat prostatta bir enflamasyon
vardır. Genellikle hasta prostatit dışı sebeplerden incelenirken teşhis
konur. Prostat biyopsisinde enflamasyon ortaya çıkması belirti olmadığı
hâlde menide ya da idrarda iltihap görülmesi asemptomatik prostatit
anlamına gelmektedir.
Prostat iltihabının sebepleri nelerdir?
- Prostat iltihabının gerçek ve tam etkeni tıp dünyası tarafından
kesin olarak belirlenebilmiş değildir. Bu konuda birçok teori mevcuttur.
Bazı prostatit tipleri cinsel yolla iltihap bulaşmasına bağlanmıştır.
Bu bulaşmalar sonucunda ortaya çıkan akut ya da kronik bakteriyel
prostatit daha sonra prostatta kalıcı (kronik) enfeksiyon meydana
getirebilmektedir. Bu tip enfeksiyonlar penis ucundan üretra vasıtasıyla
prostata geçiş gösterirler.
- Prostat, enfeksiyon gelişimi için uygun bir zemin olan salgı bezi
yapısında bir organdır. İçinde prostat sıvısı üreten çok ince kanallar
vardır. Bu kanallar enfeksiyona neden olan mikroorganizmaların tutunması
için uygun ortam hazırlar.
- Bakteriyel prostatit bulaşıcı (cinsel yolla bulaşan) bir hastalık
değildir. Hasta cinsel partnerine bakteriyel prostatit bulaştırmaz.
- Bazı durumlarda ya da bazı tıbbi müdahaleler sonrası bakteriyel
prostatit gelişme riski artar. Hastaya sonda takılması ya da ürolojik
bir operasyon geçirmiş olması prostatit riskini arttırmaktadır.
- Kronik prostatit ve kronik pelvik ağrı sendromları atipik
mikroorganizmalar nedeniyle ortaya çıkmaktadır. Bunlardan sık
görülenler; klamidya mikoplazma gibi cinsel yolla bulaşan
mikroorganizmalar olabilmektedir. Prostatın etrafındaki organlarda ağrı
görülmesi sık rastlanan bir durumdur. Prostat etrafındaki sinirler ve
kaslar boyunca ağrı yansıyan ağrı şeklinde etraf dokulara yayılır.
Prostat iltihabının belirtileri nelerdir?
Prostat iltihabının belirtileri enfeksiyonun etkilediği yere göre
değişir. Bazı hastalarda hiçbir belirti meydana gelmezken bazı
hastalarda idrar yolu enfeksiyonu bulgularına benzer belirtiler
görülebilmektedir. Aynı belirtileri yapan başka hastalıklar da olduğu
için çoğu zaman tanı konulmakta gecikilir. Prostatitin hangi tipinin
mevcut olduğu tedavi şeklini etkilediğinden tanı konulması sırasında
üroloji doktoru tarafından incelenmesi gereklidir.
Akut bakteriyel prostatit de semptomlar genellikle ani ortaya çıkar ve çok şiddetlidir. Hasta genellikle acil servise başvurur.
En belirgin belirtiler;
- Yüksek ateş, üşüme-titreme
- İdrar sırasında şiddetli yanma hissi,
- mesaneyi tam boşaltamama hissi.
Kronik bakteriyel prostatitde semptomlar akut bakteriyel prostatite benzer fakat yüksek ateş yoktur.
- İdrarda yanma hissi
- Sık idrara çıkma hissi
- Geceleri olan sık idrar
- Perine bölgesinde testislerde, mesanede ve bel bölgesinde makat etrafında ağrı sık görülen belirtilerdir.
Ejakülasyon sırasında ağrı, ejakülatın formunda değişiklik, pıhtılı
ejakülat gibi belirtiler görülebilir. Kronik bakteriyel prostatit zaman
zaman artan ve azalan belirtiler gösterebilir.
Kronik prostatit ya da kronik pelvik ağrı sendromunda idrar yapmada
güçlük, ağrı ve rahatsızlık, perinede makat etrafında, testislerde,
suprapubik alanda ağrı sık görülen belirtilerdir. Ejakülasyonda ağrı ve
ejakülat formasyonunda değişiklik olabilir. Kronik bakteriyel
prostatinin belirtileri ile hemen hemen aynı belirtiler ortaya çıkar.
Prostatit (prostat iltihabı) nasıl teşhis edilir?
Prostatinin farklı çeşitleri için farklı tedaviler uygulanacağı için
doğru teşhis çok önemlidir. Benzer hastalıklar olan üretrit, sistit,
prostat büyümesi ya da prostat kanseri ilk ayırt edilmesi gereken
durumlardır. Bu durumların tedavileri farklı olduğundan teşhis doğru
şekilde konulmalıdır.
Teşhisi doğru koyabilmek için birçok yöntemlerden yararlanılmalıdır.
Prostatit teşhisinde kanımızca en önemli basamak digital rektal
examination (parmakla rektal muayene) ya da rektal tuşe adını verdiğimiz
yöntemdir. Basit bir muayene yöntemidir. Doktor hastanın makatından
kayganlaştırıcı madde sürerek işaret parmağı ile prostatı muayene eder.
Bu muayenede prostatın büyüklüğü, içerisinde iltihap olup olmadığı,
tümör içerip içermediği anlaşılır. Prostat içerisindeki şişkin ya da
sert bölgeler farklı anlamlar içermektedir.
Normal bir insanda prostat muayenesi sırasında rahatsızlık olmaz iken
prostatit olan hastalarda ciddi rahatsızlıklar meydana gelir. Hastada
muayene sırasında rahatsızlık, ağrı bazen üretradan akıntı meydana
gelir. Bu muayene sırasında oluşan ağrı kısa sürelidir ve birçok hastada
sonrasında belirgin bir rahatlama oluşturur. Fizik muayene sırasında
prostat üzerinde şüpheli bir doku tespit edildiğinde prostat biyopsisi
ya da transrektal (rektumdan yapılan ultrasonografi) gerekli olabilir.
Hastadan PSA testi istenerek prostat kanseri araştırılır. Bazen
prostatitin akut alevli dönemlerinde özellikle bakteriyel prostatit de
PSA testi, vücutta kanser olmadığı hâlde kanser çıkabilmektedir.
Muayene sırasında prostat sıvısı üretradan akabilir. Mikroskobik
inceleme için bu akan sıvıdan örnek alınır.
Ayrıca idrar analizi, semen
kültürü gibi bu bölgede üretilen sıvı örnekleri alarak mikrobik inceleme
yapılır. Bunlar dışında idrar yollarını gösteren ultrasonografik
inceleme gerekli görülen hâllerde prostatın direkt görüntülenmesini
sağlayan sistoskopik inceleme istenebilir. İdrar akım hızını gösteren
üroflowmetri testi ile prostattaki enfeksiyon ve ödeme bağlı herhangi
bir fonksiyon bozukluğu gelişip gelişmediği kontrol edilebilir.
Prostatit nasıl tedavi edilir?
Prostatitin tedavisinde de prostatitin hangi tipine yakalanıldığının
belirlenmesi sonrasında tedavi plânı oluşturulur. Akut bakteriyel
prostatit de hasta antibiyotikler ile en az 2 hafta tedavi edilir. Bazı
durumlarda hastayı yatırıp, damardan antibiyotik ve serum tedavisi
uygulanması gerekli olabilir. İdrarı boşaltma zorluğu olduğunda mutlaka
idrar drenajı sağlanmalı gerekirse sonda uygulanmalıdır. Akut bakteriyel
prostatit de tedavi başarısı yüzde 100’e yakındır. Bazen dirençli
mikroorganizmalarla karşılaşıldığında tedavi 4 haftaya kadar devam
ettirilebilir. Antibiyotik kullanımı sırasında önemli bir ayrıntı
kullanım süresinin doktorunuzca belirtilen sürenin altında olmamasıdır.
Belirtilerin geçmesi nedeniyle antibiyotiğin erken kesilmesi durumunda
hastalık hızla yerleşerek kronik hastalık hâline gelmektedir.
Eğer
teşhis kronik bakteriyel prostatit ise hastaya daha uzun süreli
antibiyotik tedavisi gerekir. Bu 4 ila 12 hafta arasında değişen
periyotlarda olabilir.
Kronik Prostatit tedavisinde Merkezimizde uygulanan ve
hastaların en çok yararlandığını gördüğümüz tedavi manyetik koltuk /
ESWT tedavisi le beraber uygulanan aralıklı prostat masajıdır. 20 seans
yapılan tedavi sonrası hastaların neredeyse hepsi belli oranda düzelme
ifade etmektedirler.
Kronik bakteriyel prostatit hastalarının %70’i bu tedavi ile
iyileşirler. Kimi zaman 6 aylık bir süre sonrasında prostatit
enfeksiyonunda nüks etme görülebilir ve aynı tedavi ya da benzer bir
alternatif tekrarlanır. Antibiyotik tedavisi ile iyileşmeyen hastalarda
düşük doz bir antibiyotiğin daha uzun süre devamlı olarak kullanılması
önerilebilir. Prostat masajı hastalığın teşhisinde olduğu kadar
tedavisinde de önemli bir yer tutmaktadır. Kimi zaman hiç antibiyotik
kullanmadan sadece prostat masajı ile de prostatit tedavisi
yapılabilmektedir. Tedavilere cevap vermeyen olgularda sistoskopik
inceleme uygun vakalarda prostatta enfeksiyona neden olan dokuların
alınması tercih edilebilen bir yöntemdir.
Kronik pelvik ağrı sendromu adı verilen ve bakteriyel olmadığı
düşünülen prostatitlerde antibiyotik kullanmak gerekmeyebilir.
Ürologların bakteriyel olan prostatitle, bakteriyel olmayan prostatiti
ayırması her zaman mümkün olmamaktadır. Bu nedenle genellikle 4 ila 6
hafta süreli bir antibiyotik tedavisi tercih edilmektedir. Antibiyotiğin
prostat dokusu üzerindeki etkisini arttırması amacıyla
alfa bloker adını
verdiğimiz prostat büyümesinde kullanılan ilaçlardan yararlanılabilir.
Bu ilaçlar prostat dokusu içerisindeki düz kas dokusunda gevşeme yaparak
prostat içerisindeki üretilen sıvıların ve bu sıvıların içerisindeki
enfeksiyonun daha rahat vücuttan atılmasına yardımcı olabilirler.
Bakteriyel olsun ya da olmasın bütün prostatitlerin antibiyotik
tedavisinden kısmi olarak fayda gördüğü düşünülmektedir. Antibiyotik ve
alfa bloker tedavisine ek olarak enflamasyon önleyici ilaçlar (anti
enflamatuarlar) prostatit tedavisinde kullanılması önerilen
yöntemlerdendir. Bunlar ağrı kesicilerdir. Eklem ağrıları ve baş ağrısı
gibi çeşitli durumlarda sıklıkla kullanılan, böbrek taşı ağrılarında da
kullanılan nonsteroid antienflamatuarlar dediğimiz ağrı kesici grup
prostat enflamasyonunu da engelleyici özelliğe sahiptir. Sıcak oturma
banyoları, çeşitli ısı tedavileri prostatite bağlı rahatsızlığın
geçirilmesinde çok önemli rol oynarlar. Oturma simiti adı verilen oturma
sırasında perinenin boşta kaldığı yastıklar yine prostatit tedavisinde
faydalıdır.
Bazı yiyecek ve içecekler prostat üzerinde olumsuz etkiye sahiptir. Bunlar;
- Baharatlı yiyecekler,
- Kafein ve asidik gaz içeren içecekler
olarak sayılabilir. Perine bölgesine basınç uygulayan egzersizler,
özellikle bisiklet sürmede prostatit problemlerini arttırabilir.
Prostatit, tedavi edilmesi imkânsız vücuda yerleştiği zaman asla kaybolmayan bir hastalık değildir.
